A shopper wearing a mask and using an umbrella leaves the St. Louis Park Costco hours after Gov. Tim Walz gave a stay-at-home order on Wednesday. The order, intended to slow the spread of COVID-19 across the state and minimize its impacts, is a dramatic step that requires people to stay home unless absolutely necessary. Credit: Evan Frost | MPR News

Twm cov lus no hauv Somali, Spanish, los Askiv.

Xeev Minnesota tus Gov. Tim Walz’s tsab cai nyob-hauv-tsev, tsim los npaj pab txo kom tus kabmob COVID-19 kis qeeb zuj zus nyob rau lub xeev thiab kom tsis txhob raug sab, yog ib kaujruam loj uas cov tib neeg yuavtsum nyob twj ywm hauv tsev tshwj kiag tias yog mus rau tej yam tseemceeb heev xwb.

Nws yog ib yam loj heev uas muaj feem yuav los cuamtshuam tau rau lub neej ntawm cov tib neeg nyob hauv xeev Minnesota, hloov txoj kev peb ua haujlwm, uasi, kawm ntaub ntawv thiab kev ua nyob hnub dhau hnub.

Tiamsis qhov no txhais tau licas tiag, yog phua lub ntsiab tseeb?

Yog koj muaj lus nug tias seb yuav cuamtshuam koj lub nej zoo licas, xa lus tuaj rau peb. Peb yuav muaj lus tshiab qhia zuj zus tawm hauv tsab xovxwm no los teb koj cov lus nug.

Qhov nyob-hauv-tsev yuav pib rau thaum twg?

Tsab cai no pib thaum yuav txog ib tag hmo rau hnub Friday, Lub Peb Hlis Tim 27. Nws kav mus txog rau hnub Friday, Lub Plaub Hlis tim 10 thaum 5 teev yav lig.

Yog li no….pub kuv ua dabtsi xwb?

Muaj ntau yam. Cov tib neeg hauv xeev Minnesota muaj cai ua ntau yam nyob sab nraum lub vaj lub tsev — yog tias lawv ua raws nraim li cov kev pom zoo hais tias yuavtsum nyob sib nrug.

Mus “yuav tej yam yuavtsum muaj thiab yam yuavtsum ua.” Yog tias koj yuavtsum muaj tej yam dabtsi, koj mus yuav tau. Qhov no muaj xws li zaub mov (tej khoom noj, uas lawv xa tuaj lossis koj mus nqa), khoom haus (nrog rau dej caw; khw muag dej cawv yuav tsis raug kaw raws tsab cai no), roj rau tsheb, cuabyeej siv los pab ua haujlwm hauv tsev, thiab tej yam koj yuavtsum muaj los pab ntxuav thiab tu tsev, tsheb, tsheb kauj vab thiab cov lagluam. Cov nom tswv hauv lub xeev yuav kom cov tib neeg txiav txim siab kom zoo thiab mus mus yuav yam khoom uas yuavtsum siv xwb. Koj kuj muaj cai tawm rooj mus ntxhua khaubncaws tibsi! 

Mus “yuav tej yam yuavtsum muaj thiab yam yuavtsum ua.” Yog tias koj yuavtsum muaj tej yam dabtsi, koj mus yuav tau. Qhov no muaj xws li zaub mov (tej khoom noj, uas lawv xa tuaj lossis koj mus nqa), khoom haus (nrog rau dej caw; khw muag dej cawv yuav tsis raug kaw raws tsab cai no), roj rau tsheb, cuabyeej siv los pab ua haujlwm hauv tsev, thiab tej yam koj yuavtsum muaj los pab ntxuav thiab tu tsev, tsheb, tsheb kauj vab thiab cov lagluam. Cov nom tswv hauv lub xeev yuav kom cov tib neeg txiav txim siab kom zoo thiab mus mus yuav yam khoom uas yuavtsum siv xwb. Koj kuj muaj cai tawm rooj mus ntxhua khaubncaws tibsi! 

Kev pab saib xyuas lwm tus. Koj muaj cai tawm mus pab saib xyuas ib leej hauv tsev neeg, ib tug phoojywg, lossis ib tug tsiaj nyob rau lwm lub tsev, lossis mus pab thauj lawv. Tsab cai hais ntshi txog “cov sijhawm teem uas twb muaj los lawm hais txog kev sib hloov sijhawm saib xyuas menyuam lossis lwm cov sijhawm teem uas hais txog tej menyuam txoj kev tiv thaiv saib xyuas” tias yog tej yam uas tawm rooj tau ntawm lub tsev mus ua nyob rau tsab cai no. 

Khiav tawm ntawm lub chaw uas phomsij. Koj kuj muaj feem tsiv tawm tau mus rau lwm lub tsev yog tias koj lub tsev rais mus ua ib qhov chaw uas tsis muaj kev nyabxeeb, lossis yog tias koj nyob rau ib txoj kev tsis ruaj ntsegj — tus nom tswv tswj xeev tsab cai hais ntshi txog cov uas “tau raug mob lossis muaj feem raug ntaus.” Tus nom tswv tswj xeev tsab cai no tsis hais txog cov neeg uas yeej tsis muaj vaj tse nyob, thiab lawv muaj cai tsiv mus los ntawm tej tsev nkaum so, tsev pabcuam txais neeg thiab chaw nyob sib ntsaub. Tsab cai koj hais ntshi txog kev txwv qhov hu ua “cheb lossis ntiab” cov neeg tsis muaj tsev tej chaw nyob sib ntsaub, vim tias qhov no muaj feem rau cov neeg no kis tus kabmob coronavirus kom mus deb tshaj qub. 

Mus tsev. Tsab cai kuj tso kev rau tib neeg mus los nyob rau lub xeev, thiab tawm sab nraum lub xeev, rau tej yam uas muaj cai ua — thiab rov los tsev. 

Tsav tsheb ncig. Tsab cai hais tias tib neeg muaj feem “tsav tsheb ncig uasi,” thiab tawm tau mus rau tej chaw uasi thiab lwm cov chaw uas tseem qhib, yog tias lawv nyob tau sib nrug.

Ncig nyob rau hauv lossis hla mus lwm cov ciam av Khab. Xeev Minnesota cov ciam av ntawm haiv neeg Khab, tseemfwv tej ciam av tuav cia thiab tej kev ua uas nyob rau lub xeev cov ciam av qee raws ntaub ntawv cog tseg yog tej chaw uas tsis txwv txog nyob rau Walz tsab cai. Muaj ntau pab pawg neeg khab twb tau tsim kev tswj txwv los rau lawv tej chaw nyob lawm. Xws li pab pawg Red Lake Nation, tau tsim muaj lub sijhawm txwv tsis pub mus los nyob rau cov ciam av Red Lake rau lub caij 10 teev tsaus ntuj mus txog 6 teev sawv ntxov. Walz tsab cai kuj tso kev rau cov pejxeem khab mus los tau ntawm khab cov chaw nyob ib ciam av dhau ib ciam.

Kuv mus puas tau nraum zoov?  

Tau! Yeej tseem xav kom tib neeg tawm nraum zoov. Thaum nws tshaj tawm txog tsab cai nyob-hauv-tsev, Gov. Walz yeej hais meej tias tawm mus taug kev yog ib “qho zoo,” tau cua tshiab tseemceeb rau txoj kev fwj kom noj qab haus huv thiab lub hlwb dhia zoo. 

Tiamsis Walz kuj tau ceebtoom tias “yuavtsum xav kom zoo txog qhov no.” Tib neeg yuavtsum nyob kom sib nrug deb li rau feet ntawm lwm cov uas tsis yog nyob hauv yus ib tsev neeg — thiab kavtsij ceevfaj ua raws li cov cai uas peb tau muaj los txog txij no: npog qhovncauj thaum hnoos, ntxuav tes thiab ntxuav so tej chaw kom thoob. 

Lub chaw haujlwm saib xyuas tej chaw uasi hauv nroog Duluth twb tsim tau ib daim duab yoojyim los qhia tias sib nrug rau feet no yog zoo licas kiag. 

Tej yam ua tau yog muaj xws li: mus taug kev, mus nce nuam yaj, khiav, caij tsheb kaujvab, tsav tsheb ncig uasi, mus tua tsiaj thiab nuv ntses.

Tib neeg kuj muaj cai tawm mus rau cov chaw uasi thiab lwm cov chaw uas tseem qhib, tiamsis tsab cai hais txog tias tias lub sijhawm no tseem tsis tau pub muaj tej koobtsheej thiab kev sib sau nyob rau tej chaw ntawd.

Kuv mus ua haujlwm puas tau? 

Nyob ntawm hom haujlwm. 

Tau ntau lispiam los no, cov nom tswv hauv lub xeev tau hais nruj rau tib neeg kom nqa haujlwm los ua hauv tsev, yog tias ua tau. Tsab cai no pab txhawb kom yam uas cov nom tswv ntawd tau hais rais los ua tsab cai: “Txhua tus tib neeg uas ua tau haujlwm tom tsev yuavtsum ua li ntawd.”

Tib neeg uas ua huajlwm nyob rau “fab tseemceeb” thiab nqa tsis tau cov haujlwm los ua hauv tsev kuj muaj cai tawm lub tsev mus mus los los ntawm lub tsev thiab chaw haujlwm. Lawv kuj muaj cai thauj lawv cov menyuam mus rau chaw zov menyuam thiab.

Tus DEED Commissioner Steve Grove tau hais tias 78 feem pua ntawm cov haujlwm hauv lub xeev yog ib feem ntawm cov haujlwm uas lub xeev pom tias yog “fab tseemceeb,” uas yuav tsis raug kaw ib ntus. Grove Lub Department of Employment and Economic Development tau ceev cia cov npe ntawm cov hom haujlwm uas tsis tas yuav ua raws tsab cai hais txog txwv kev mus los. Cov npe ntawd muaj thajtsam li pebcaug tawm fab haujlwm uas yog fab haujlwm pom tau tias tseemceeb heev, nrog rau:

  • Kev kho mob thiab pejxeem kev noj qab haus huv
  • Tub ceevxwm, pejxeem kev ruaj ntseg thiab cov thawj lis xwmtxheej mob
  • Kev zov menyuam
  • Kev thauj neeg mus los, nrog rau cov neeg ua haujlwm nrog kev thauj neeg 
  • Kev kho vaj tse thiab lwm fab kho ub no, nrog rau cov ua haujlwm xws li kho faisfab thiab kho kais dej, thiab cov neeg tu tej vaj tse ntawm cov chaw haujlwm thiab nom tswv cov chaw haujlwm
  • Kev ua zaub mov noj thiab ua liaj teb
  • Dej thiab lim dej quav
  • Kev tsim tej yam yuavtsum muaj, nrog rau kev khawb hlau thiab cov kev khiav haujlwm siv

Yog koj muaj lus nug txog seb koj lub lagluam lossis lub chaw haujlwm puas poob rau fab “tseemceeb” koj xa tau email mus rau cov lis dejnum hauv lub xeev txog kev ua haujlwm ntawm criticalsectors@state.mn.us

Kuv cov menyuam puas mus kawm ntawv tau? 

Walz  tau muab tsab cai tawm thaum Lub Peb Hlis Ntuj nruab nrab kom kaw cov tsev kawm ntawv pib Lub Peb Hlis Tim 18 mus txog Tim 27. 

“Lub caij no yog qee rau peb cov koog tsev kawm ntawv kom yoog tau, npaj tau rau txoj kev qhia ntawv ncua kev deb thiab ua tej yam yuavtsum ua uas muaj ntau yam cuamtshuam thaum yuav tau txiav txim txog tej qho li no,” nws tau hais rau lub sijhawm ntawd.

Txij thaum ntawd los, cov koob tsev kawm ntawv thiab niam txiv tau xyuam yoog rau qhov kev hloov, nrhiav kev tawm tswvyim txawv los txhawb menyuam kawm ntawv kev noj zaub mov, kev kawm, thiab kev saib xyuas.

Cov tsev kawm ntawv twb npaj tau rau qhov yuav qhia ntawv ncua kev deb pib hnub Monday, Lub Peb Hlis Tim 30. Thaum nws muab tsab cai nyob-hauv-tsev tso tawm, Walz kuj tau muab  cov tsev kawm ntawv kaw mus kom txog rau Lub Plaub Hlis Tim 4. 

Yog li no, rau lub Plaub Hlis Ntuj thiab dhau mentsis ntawd, cov tsev kawm ntawv hauv xeev Minnesota yuav kaw tsis qhia ntawv hauv tsev kawm ntawv, tiamsis “yuavtsum npaj kev kawm tsis tu ncua.” Cov tsev kawm ntawv yuavtsum tso cai rau lawv cov neeg haujlwm ua haujlwm tom tsev, yog tias ua tau. 

Cov kev txwv tshiab no yuav tswj tau licas (yog tias muaj kev tswj)?

Raws li tsab cai nom tswv tswj, tus neeg twg uas txhaum txoj cai tswj no yuav raug lub txim nplua nyiaj mus txog $1,000 lossis rau kaw hauv nkuaj ntev li 90 hnub.

Txawm li ntawd los, Gov. Walz thov hais kom cov pejxeem hauv xeev Minnesota yeem ua raws txoj cai nom tswv tswj no. Yog leejtwg ua txhaum txoj cai, nws hais, “peb tsis xav kom lawv raug ntes mus kaw. Peb tsuas xav qhuab qhia tib neeg xwb. Qhov no yuav kom tib neeg nyias yeem nyias ua raws li.”

Txawm lub xeev muaj cai ntes tib neeg mus kaw los, Walz tau hais, “peb yeej tsis xav ua li ntawd.”

Tsab cai no ho txawv licas ntawm cov uas twb tau muaj dhau los lawm? 

Walz twb tau tso tawm ntau tsab cai thaum Lub Peb Hlis pib los lawm, uas yog los tswj txwv cov tib neeg hauv xeev Minnesota kom tsis txhob nyob coob uake ua rau tejzaum yuav kis tau tus kabmob no. 

Txog txij no, cov tsev haus dej haus cawv thiab tsev ua zaub mov noj twb tau hloov los ua hom uas neeg tuaj nqa lawm xwb. Cov lagluam uas “tsim txhaws rau pejxeem” xws li chaw fwv ib ce thiab chaw saib txog kev noj qab haus huv, chaw saib yeebyam, chaw saib qub txeeg qub teg thiab chaw dov pob — thiab lwm cov chaw uas tib neeg tuaj sib ntsaub tau uake, xws li chaw txaiv plaubhau thiab ntaus dua rau tawv nqaij — kuj tau raug kaw tas lawm. 

Tsab cai ntawd, uas tau teem caij xaus rau Lub Peb Hlis Tim 27, kuj tau muab ntxiv sijhawm  mus txog 5 teev tsaus ntuj nyob rau Lub Tsib Hlis Tim 1. 

Cov chaw muaj kev thauj pejxeem mus los puas yuav qhib?

Qhib. Cov neeg ua haujlwm rau fab thauj neeg yog cov neeg haujlwm tseemceeb.

Txawm li ntawd los, muaj ntau txoj kev thauj neeg uas tau txo haujlwm tsawg lawm. Xws li Metro Transit nyob hauv Twin Cities, kuj tau txo cov kev thauj neeg txhua hnub kom pab txwv tau txoj kev sib kis tub mob coronavirus. 

Muaj ntau lub koomhaum rau fab thauj neeg mus los uas kuj tau pib siv lub qhovrooj nram qab tsheb rau tib neeg nce tsheb kom txo tau tib neeg cov kev sib txuas lus thiab nrog rau tus kws tsav tsheb, thiab ib txhia, nrog rau cov tsheb npav ntawm Fargo-Moorhead, kuj cia tib neeg caij dawb rau lub sijhawm uas muaj kev kub ntxhov no.

This article has been translated into Hmong by Bee Vang-Moua, director of Hmong Program at the University of Minnesota. It has been edited and verified by Kazoua Yang of KZ Interpreting, LLC.

CONTRIBUTING REPORTER Dan Kraker is based in Duluth, Minn., and covers northeastern Minnesota for MPR News.